Nowa Perspektywa UE – Fundusze europejskie 2021-2027

Data 10 listopada 2020 r. zapisze się złotymi zgłoskami w historii współczesnej Europy. Tego dnia, Parlament Europejski wraz z państwami członkowskim UE, przy wsparciu Komisji Europejskiej, osiągnęli porozumienie w sprawie największego pakietu, jaki kiedykolwiek był finansowany przez UE, w wysokości 1,8 biliona euro – mowa tutaj o siedmioletnim budżecie UE oraz pakiecie odbudowy Next Generation EU. Warto zapytać – jaki kawałek z tego olbrzymiego tortu otrzyma Polska?

Po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 i jego skutkach, pakiet ma za zadanie nie tylko pomóc odbudować, ale i stworzyć bardziej ekologiczną, bardziej cyfrową i odporną Europę, która będzie lepiej przystosowana do obecnych i przyszłych wyzwań. UE w swoich dokumentach i opracowaniach w sposób kompleksowy przedstawia cele i nadzieje związane z kolejną perspektywą. Aby uwidocznić powyższe, warto podać kilka liczb i twardych danych dotyczących ram finansowych na najbliższe lata:

• Długoterminowy budżet UE na lata 2021-2017 wyniesie 1,074 bln euro, natomiast pakiet odbudowy po COVID-19 pt. Next Generation EU opiewa na wysokość 750 mld euro – 390 mld euro dotacji oraz 360 mld euro pożyczek,
• Powyższe środki zostały rozdzielone na poszczególne filary funkcjonowania Unii Europejskiej:
  • Jednolity rynek, innowacje i gospodarka cyfrowa: 143,4 mld euro (10,6 mld euro Next Generation EU) w tym: program Horyzont Europa oraz Fundusz InvestEU,
  • Spójność, odporność i wartości: 1099,7 mld (721,9 mld Next Generation EU) w tym: fundusze polityki spójności, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności – RescEU, program działań w dziedzinie zdrowia,
  • Migracja i zarządzanie granicami: 22,7 mld euro w tym: Fundusz Azylu i Migracji oraz Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami
  • Bezpieczeństwo i obrona: 13,2 mld euro w tym: Europejski Fundusz Obronny oraz Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego
  • Sąsiedztwo i świat: 98,4 mld euro w tym: Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej i Instrument Pomocy Humanitarnej
  • Europejska administracja publiczna: 73,1 mld euro.
• Ponadto, 30% funduszy unijnych, zarówno z budżetu na lata 2021-2027 jak i w ramach Next Generation EU zostanie spożytkowanych na walkę ze zmianami klimatycznymi. Równie istotne kwestie dla Unii stanowią ochrona różnorodności biologicznej oraz uwzględnienie problematyki płci.
• Kluczowe programy, w tym Erasmus+, EU4Health i Horyzont Europa, zostaną wzmocnione w porównaniu do porozumienia podczas nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w lipcu 2020 r., łącznie o 15 mld euro.

Co istotne z punktu widzenia obecnej sytuacji w Polsce, po raz pierwszy w historii w ramach UE zostanie wprowadzony specyficzny mechanizm ochrony budżetu przed naruszeniami praworządności, jednakże jak zaznaczają w Brukseli, Beneficjenci końcowi dofinasowań z UE nie odczują negatywnych konsekwencji wspomnianego mechanizmu.

Nowy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

Obecnie najgorętsze dyskusje w Państwach Członkowskich wywołuje Nowy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, stanowiący trzon Next Generation EU. Jest to spowodowane faktem, iż sam obejmuje niemal 90% łącznych środków całego programu. 11 lutego 2021 roku Rada Europejska przyjęła rozporządzenie ustanawiające instrument, zgodnie z którym kwota 672,5 mld EUR zostanie podzielona na 390 mld euro pożyczek oraz 360 mld euro dotacji. 70% dotacji zostanie przydzielonych w latach 2021–2022 na podstawie następujących kryteriów: bezrobocie 2015–2019, odwrócony PKB na osobę, odsetek populacji.

Pozostałe 30% zostanie w pełni rozdysponowanych do końca 2023 r. w oparciu o: spadek realnego PKB w 2020 roku, ogólny spadek realnego PKB w latach 2020‒2021, odwrócony PKB na osobę, odsetek populacji.

Nowy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności a sprawa polska

Na chwilę obecną już 10 krajów UE otrzymało pierwsze wsparcie w ramach przedmiotowego instrumentu. Do ich dyspozycji trafiło około 49 mld euro na projekty zatwierdzone w krajowych planach odbudowy. Niestety w gronie beneficjentów na próżno szukać Polski, choć Krajowy Plan Odbudowy został złożony już 3 maja 2021 roku a termin na akceptację dokumentu, ustalony przez Komisję z polskim rządem, minął na początku sierpnia. Trudno się jednak dziwić, mając na uwadze ostatnie napięcia na linii Warszawa-Bruksela.

Spory pomiędzy Polską, a Unią Europejską mogą nie być dla Nas korzystne jeśli chodzi o kwestie finansowe – warto przypomnieć, że nasz kraj będzie największym beneficjentem nadchodzącej perspektywy finansowej, inkasując tym samym 159 mld euro, z czego ponad 58 mld euro ma pochodzić właśnie z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Rządzący uważają, że środki z Krajowego Planu Odbudowy Polska otrzyma jeszcze w tym roku, choć wiele zależy od klimatu politycznego w najbliższych tygodniach i miesiącach.

Fundusze europejskie 2021-2017 – co już możemy zrobić, aby przygotować się do startowania w konkursach o nową pulę dotacji?

Co więc powinni robić ewentualni wnioskodawcy, zainteresowani skorzystaniem ze środków unijnych? Przede wszystkim przygotować plany związane z absorpcją środków, w których zawarte zostaną najbardziej palące kwestie, problemy i potrzeby. Jednocześnie powinni obserwować zmieniające się przepisy prawa, m.in. kwestię dostosowania przepisów pod absorpcję środków z nowej perspektywy finansowej 2021-2027. Ponadto należy pamiętać, że pomyłki związane ze stosowaniem nowo obowiązujących przepisów prawa powodują wielokrotnie negatywny skutek finansowy dla beneficjentów. Za przykład można przytoczyć ustawę Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 roku, która weszła w życie od 1 stycznia 2021 roku. Nowy, bardzo obszerny akt został sporządzony w całości od podstaw, zawiera wiele nowych instytucji i mechanizmów. Prawidłowe stosowanie przepisów wspomnianej ustawy może okazać się kluczowym zagadnieniem towarzyszącym wydatkowaniu środków unijnych z ramach perspektywy finansowej 2021-2027.

Nasze rozwiązania dla beneficjentów Środków UE

Jako firma na co dzień mamy regularny kontakt z zagadnieniami związanymi z dotacjami unijnymi w różnych ich aspektach. Prowadzimy webinary dotyczące m. in pozyskiwania czy rozliczania funduszy, sami pozyskujemy fundusze na potrzeby własnych projektów. Stworzyliśmy też Asystenta Postępowania – program wspierający firmy, które biorą udział w postępowaniach o udzielenie zamówienia, również zgodnie z zasadą konkurencyjności.

To dedykowane rozwiązanie dla beneficjentów środków unijnych i firm piszących projekty o dofinansowanie UE umożliwiające przygotowanie postępowania o udzielenie zamówienia od A do Z, komunikację z Wykonawcą oraz – już wkrótce – generowanie umów.