Kontrole postępowań o udzielenie zamówienia w nowym Pzp 2021

Kto może prowadzić kontrole?

Przepisy Działu XI rozdziału I ustawy z 11.09.2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. poz. 2019 ze zm.) – dalej „Pzp” określają reguły i zasady prowadzenia kontroli postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, jak również wskazują na krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia kontroli. Do tych podmiotów i instytucji należą:

• Prezes Urzędu Zamówień Publicznych,
• Najwyższa Izba Kontroli,
• regionalne izby obrachunkowe,
• instytucje audytowe oraz instytucje zarządzające programami współfinansowanymi ze środków UE,
• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Jak wyglądają kontrole zamówień finansowanych ze środków UE?

Z pewnością z punktu widzenia zamawiających udzielających zamówień finansowanych ze środków Unii Europejskiej istotny jest fakt, że przepisy nowego prawa zamówień publicznych nie modyfikują zakresu uprawnień kontrolnych instytucji zarządzających dla zamówień. Instytucje te, a także inne podmioty kontrolujące zamówienia współfinansowane ze środków UE w dalszym ciągu będą mogły dokonywać oceny w zakresie nieprawidłowości, których wystąpienie ma lub może mieć wpływ na wynik postępowania.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że zgodnie z art. 601 ust. 1 Pzp podstawę stwierdzenia, że postępowanie o udzielenie zamówienia zostało przeprowadzone niezgodnie z ustawą, stanowi naruszenie przepisu ustawy, które miało wpływ na wynik tego postępowania. W świetle art. 601 ust. 1 Pzp penalizowane będą mogły być tylko takie naruszenia, które miały wpływ na wynik postępowania, czyli takie, które doprowadziły do jego zniekształcenia lub zakłócenia. Jako przykłady takich naruszeń można wskazać:

• odrzucenie najwyżej ocenionej oferty (pomimo że nie zachodziła wobec niej żadna z podstaw określonych w Pzp dokonania takiej czynności),
• wykluczenie z postępowania wykonawcy, który przedstawił najwyżej ocenioną ofertę (pomimo że nie zachodziła wobec niego żadna z podstaw wykluczenia określonych w Pzp),
• wybór oferty podlegającej odrzuceniu lub wykonawcy który podlegał wykluczeniu,
• określenie takich warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów oceny ofert, które w sposób nieuprawniony wyeliminowało z możliwości ubiegania się o zamówienie konkretnego wykonawcę lub jakąś zidentyfikowaną grupę wykonawców.

Wszystkie naruszenia, które mogły wpłynąć na wynik postępowania, a nie jest możliwe wykazanie związku przyczynowego między naruszeniem a wynikiem postępowania, nie będą mogły zostać przyjęte jako podstawa uznania postępowania za przeprowadzone niezgodnie z Pzp.

Jednocześnie warto pamiętać, że art. 601 ust. 1 Pzp stanowiący, że podstawę stwierdzenia, że postępowanie o udzielenie zamówienia zostało przeprowadzone niezgodnie z ustawą, stanowi naruszenie przepisu ustawy, które miało wpływ na wynik tego postępowania, nie znajduje zastosowania dla kontroli prowadzonych wobec postępowań współfinansowanych ze środków UE (art. 601 ust. 2 ustawy Pzp).

Czy Prezes Urzędu Zamówień Publicznych może rozstrzygać spory co do oceny prawidłowości postępowania pomiędzy instytucjami kontrolującymi?

Na podstawie art. 469 pkt. 23 Pzp Prezes Urzędu Zamówień Publicznych zobowiązany jest do przedstawienia stanowiska w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi między organami kontroli, o których mowa w art. 596 ust. 2 Pzp, na wniosek organu kontroli. Prezes Urzędu może rozstrzygać wyłącznie wątpliwości interpretacyjne dotyczące przepisów ustawy Pzp i ich zastosowania.

W tym zakresie, Prezes Urzędu wydając opinię, przedstawia aktualne rozumienie danego problemu prawnego, z uwzględnieniem bieżącego orzecznictwa. Jak jednak zaznacza Urząd Zamówień Publicznych, sposób uwzględnienia interpretacji Prezesa Urzędu w toku kontroli spoczywa jednak na organie kontrolującym, co implikuje, że rozstrzygnięcie Prezesa, choć ostateczne i mające cechy wykładni autentycznej  – nie jest wiążące dla organów kontroli. Pzp nie określa terminu na przedstawienie stanowiska przez Prezesa Urzędu. Termin wydania interpretacji nie może jednak stać na przeszkodzie osiągnięcia celów kontroli danego zamówienia.

Narzędziem, które może okazać się pomocne w prowadzeniu postępowań o udzielenie zamówienia zgodnie z przepisami Pzp jest Program Asystent Postępowania. Pracując nad programem Asystent Postępowania, wraz z zespołem staraliśmy się uchwycić jak najwięcej takich właśnie „pułapek”, w które może wpaść zamawiający przygotowując postępowanie o udzielenie zamówienia w ramach nowego prawa zamówień publicznych.